Memur Kadro Statüleri
Bir devlet kurumunda çalışan kamu görevlileri aynı statüye sahip olmak durumunda değildir. Kurumlarda asil memur, aday memur olabildiği gibi sözleşmeli personel de bulunmaktadır. Bu sebeple istifa etme niyetinde olan kişinin öncelikle hangi statüde çalıştığının saptanması gerekmektedir.
Devlet Memuru: Memur, idari bir sisteme bağlı olarak kamu hizmetini yapmakla görevlendirilen meslek grubuna verilen isimdir.
Aday Memur: Devlet Memurluğu kadrosuna ilk defa atanacak kişilere uygulanacak merkezi sınavı kazanarak temel, hazırlayıcı eğitim ve staja tabi tutulmak üzere her hangi bir kurum veya kuruluşa atananlara aday memur denir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 54. maddesinde aday memurluk statüsü ve adaylık durumunun süresi düzenlenmiştir. Adaylık süresi bir yıldan az iki yıldan çok olamaz ve bu süre içinde aday memurun başka kurumlara nakli yapılamaz.
Sözleşmeli Personel: Özel bir mesleki bilgiye ihtiyaç duyulduğu takdirde veya yıllık planlar içinde geçici olarak işlerde görevlendirilmek üzere ilgili kurumların teklifi ile Devlet Personel Başkanlığı'nın da görüşleri alınıp sözleşme yapılmak kaydıyla geçici olarak çalıştırılan kamu hizmetlisine sözleşmeli personel denmektedir. Sözleşmeli Öğretmenlik mesleğine ilişkin düzenlemeler Sözleşmeli Öğretmen İstihdamına İlişkin Yönetmelik uyarınca yapılmıştır.
İstifa Usulü ve Hukuki Niteliği
İstifa, memura tanınmış bir haktır. Türk hukukunda istifa şarta bağlı bir tasarruf olmayıp kişinin kendi iradesi ile ilgili hukuki bir muameledir. Bu muamele memurların muhatap makama hür iradeleri ile vereceği istifa dilekçesi ile yapılan irade açıklaması şeklinde oluşur. Şartların yerine getirildiği bir dilekçeyle yapılan talep idareyi de bağlayan bir hüküm ifade eder. Bu talep üzerinde idarenin takdir hakkı olmadığı için aslında idarenin bu talebi kabulü de şart değildir.
Kurumun istifayı kabul etmeme yetkisi bulunmamaktadır. Kamu görevine girmek gibi kamu görevinden istifa etmek de bir haktır. 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun 94/2. Maddesinde "istifa isteğinin kabulüne kadar görevine devam edeceği"nden bahsedilmektedir. Dolayısıyla memurların dilekçelerinde, istifanın kabulü için bir gerekçe ileri sürmek gibi kayıtlama olmadığı gibi dilekçelerde özellikle "istifa isteğinin kabulü" talep edilmelidir.
Memurluktan istifa etme iradesini yazılı şekilde ortaya koyan memur, ancak idarenin bu tek taraflı irade beyanını kabul etmeden önce yine yazılı beyanı ile bu iradesinden vazgeçebilir. Terditli, şartlı veya seçenekli talep olarak istifa dileğinde bulunabilmek mümkündür. İstifa talebi terditli olarak kullanılabilir. İstifa talebi belli bir tarihten sonra geçerli olmak üzere yapılabilir.
İstifa Dilekçesi Hazırlarken Dikkat Edilecek Hususlar
İstifa dilekçesi hazırlanırken dilekçede "657 Devlet Memurları Kanunun 94. maddesinin 2. fıkrası gereğince kurumunuzdaki memuriyet görevimden tarihi itibarı ile usulüne uygun istifa ederek çekilmek istiyorum" beyanı yer almalıdır. Bunun sebebi 94/2. Madde uyarınca usulüne uygun istifanın gerçekleştirilmesinin belirtilmesi gereğidir.
Bunun yanında istifa dilekçesinde İSTİFANIN KABULÜ TALEP EDİLMELİDİR. Dilekçenin netice-i talep bölümünde "istifa talebimin kabulüne" ifadesi kullanılarak istifa beyanı bildirilmelidir. Emsal kararlarda da "istifa isteğinin kabulü" talebini içermeyen dilekçelerin, istifa talebinin kabulünü talep eder nitelikte yazılmış olması gerekmektedir.
İstifa Süreci, Hüküm ve Sonuçları
İstifa prosedürü 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 94'üncü maddesinin 2. fıkrası ve devamında düzenlenmiştir. Çekilmek isteyen memur yerine atanan kimsenin gelmesine veya çekilme isteğinin kabulüne kadar görevine devam eder. Yerine atanan kimse bir aya kadar gelmediği veya yerine bir vekil atanmadığı takdirde, üstüne haber vererek görevini bırakabilir. Olağanüstü mazeretle çekilenler, üstüne haber vermek şartıyla bir ay kaydına tabi değildirler.
İstifa tarihi belirlenirken memurun yazılı talep tarihi değil, çekilme isteğinin idare tarafından kabul edildiği tarihin esas alınması gerektiği, çekilmiş sayılmada ise farklı olarak idarenin onay tarihinin değil kesintisiz on günlük göreve gelmeme süresinin ilk gününün dikkate alınarak çekilmiş sayılma tarihinin belirleneceği anlaşılmaktadır.
Çekilmek isteyen memur yerine atanan kimsenin gelmesine veya çekilme işleminin tamamlanmasına kadar görevine devam eder. Memurun bekleme süresi en fazla 1 aydır. Bir ayın dolması ile yerine başka biri gelmese dahi memur görevinden ayrılabilir. İdarenin istifa eden memurun bekleme süresince beklemesine gerek olmadığını bildirmesi veya olağanüstü bir sebeple istifa edilmesi halinde bir aylık bekleme süresi uygulanmayacaktır.
İstifa Sürecinde Devir ve Teslim İşlemleri
Devlet Memurlarının Çekilmelerinde Devir ve Teslim Süreleri Hakkında Yönetmeliğe göre, çekilen Devlet Memurları, yerlerine asaleten veya vekaleten atananlara, atama yapılacak memur bulunmadığı, yerlerine atanacak kimse bir aya kadar gelmediği veya yerlerine bir vekil atanmadığı takdirde yetkili amirce görevlendirilecek bir memura hizmetin özelliğine ve kurumca belirtilen esaslara göre 30 günü aşmamak şartı ile yine yetkili amirince saptanacak süre içinde devir ve teslim etmek zorundadır.
Hesaplarını yerlerine gelenlere devir zorunda bulunan saymanların devir ve teslim süresi 30 gün, sayman mutemetlerinin 15 gündür. Yönetmeliğin 4. maddesine göre belirlenen devir ve teslim süreleri savaş halinde, olağanüstü hallerde veya genel hayata müessir afetlere uğranılan yerlerde bir ayı aşmamak şartı ile yetkili amirce uzatılabilir.
Usulüne Uygun İstifanın Önemi
En çok karıştırılan husus, usulüne uygun istifanın önemine ilişkindir. Bazı kişiler, usulüne uygun istifa edilmesi halinde memuriyete geri dönüşlerin çok daha kolay olacağını düşünmektedir. Oysa ki, buradaki farklılık sadece memurluğa dönüş süresini etkilemektedir.
İlgili mevzuat hükümlerine göre, memurluktan usulüne uygun olarak çekilenler 6 ay geçmeden, çekilmiş sayılanlar ile usulsüz görevlerinden ayrılanlar 1 yıl geçmeden, devir-teslim zorunluluklarına uymayanlar 3 yıl geçmeden ve olağanüstü hallerde görevlerini bırakanlar hiçbir surette Devlet memurluğuna alınamazlar.
Memur Kadrosuna Yeniden Atanma
Öncelikle istifa etmiş memur (asil memur olduktan sonra istifa eden memur) dönmek istediği kuruma isteğini belirten bir dilekçe ile başvurur. Başvurudan sonra tekrar göreve başlatılıp başlatılmayacağı tamamen kurumun takdirindedir. Şayet kurum başlatmak isterse öncelikle atama yapacağı kadro için açıktan atama talebinde bulunması ve açıktan atama izni alması gerekmektedir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 92. maddesine göre, iki defadan fazla olmamak üzere memurluktan kendi istekleriyle çekilenlerden veya bu Kanun hükümlerine göre çekilmiş sayılanlardan tekrar memurluğa dönmek isteyenler, ayrıldıkları sınıfta boş kadro bulunmak ve bu sınıfın niteliklerini taşımak şartıyla ayrıldıkları tarihte almakta oldukları aylık derecesine eşit bir derecenin aynı kademesine veya diğer bir sınıfta eşit derecedeki kadrolara atanabilirler.
Bu maddenin sonunda yer alan "atanabilirler" ibaresi idareye takdir hakkı vermektedir. Milli Eğitim Bakanlığı istifa sonrası dönüşleri genel atama dönemlerinde kabul etmekte ve hizmet süresine göre atama yapmaktadır.
Aday Memurun Yeniden Atanması
Memuriyetten adaylık döneminde ayrılanlar sadece ayrıldıkları kuruma dönmek için müracaat edebilirler. Yani, adaylık döneminde bir bakanlıkta memur olarak çalışan birisi ancak aynı bakanlıkta tekrar memuriyete dönebilmekte, bunun dışındaki kurumlara ise dönememektedir.
Devlet Personel Başkanlığı'nın 23/07/2013-11831 sayılı görüşüne göre, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 92. maddesi, adaylığı kaldırılarak asli memurluğa atanmış personelden istifa edenler hakkında uygulanabilmekte olup; aday memur iken istifa edenlerin ise gerekli koşulları taşımaları halinde sadece ayrıldıkları kurumlara yeniden atanabilmeleri mümkün bulunmaktadır.
Sözleşmeli Personel İstifa ve Atanma Koşulları
Sözleşmeli Öğretmen İstihdamına İlişkin Yönetmelik'in 22. maddesine göre, sözleşmeli öğretmenler, bir ay önceden yazılı ihbar ile sözleşmeyi tek taraflı feshedebilirler. Ancak, madde 23/5'e göre, sözleşmeli öğretmenler, hizmet sözleşmesi esaslarına aykırı hareket etmeleri nedeniyle sözleşmelerinin feshedilmesi veya sözleşme dönemi içinde sözleşmeyi tek taraflı feshetmeleri hâlinde, fesih tarihinden itibaren bir yıl geçmedikçe sözleşmeli öğretmen olarak atanmak üzere başvuruda bulunamazlar.
Öte yandan, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4. maddesinin (B) fıkrasına göre bir kurumda çalışmakta olan sözleşmeli personele uygulanacak esas ve usuller "Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar" ile belirtilmiştir. Bu esaslara göre, sözleşmeli personelin sözleşmesinin feshedilmesi veya sözleşme dönemi içinde sözleşmeyi tek taraflı feshetmesi halinde, fesih tarihinden itibaren 1 yıl geçmedikçe kamu kurum ve kuruluşlarının sözleşmeli personel pozisyonlarında yeniden istihdam edilemez.
Önemli bir nokta, 4B sözleşmeli personelin istifa sonrası 657 sayılı Devlet Memurları kanuna göre Devlet memuru olarak atanmalarında herhangi bir bekleme süresi öngörülmemiştir. Bu nedenle 4B kadrodan istifa eden bir kişi devlet memurluğuna atandığında hemen görevine başlayabilir. Devlet Personel Başkanlığı'nın 22.02.2011 tarihli ve 1882 sayılı mütalaasında da bu husus belirtilmiştir.
Memurluktan Çekilenlerin Özel Sektöre Geçişi
Memur olarak çalışanlar, istifa ederek bazı kamu statülerine geçiş yapabilirler. Bu statülere geçişler için mevzuatta belirtilen bekleme süreleri uygulanmaz. Bu statüler şunlardır: 657 sayılı Kanunun 4/B maddesine göre istihdam edilme, işçilik statüsü, 2914'e tabi akademik personel kadroları, 4924'e tabi sözleşmeli sağlık personeli kadroları, 399'a tabi sözleşmeli pozisyonlar ve 926'ya tabi askeri kadrolar.
